تاریخچه برند نوکیا: شرکتی با بیش از 150 سال قدمت

تاریخچه برند نوکیا پر از فراز و نشیب است. زمانی این شرکت با صورت به زمین خورد اما دوباره روی پا ایستاد و به حیات خود ادامه داد. در این مطلب قرار است این تاریخچه پر از پستی و بلندی را با هم مرور کنیم. با مجله اعتبارکالا همراه باشید.

برند نوکیا که در کشور فنلاند متولد شده است بیش از ۱۵۰ سال عمر دارد. این شرکت دو جنگ جهانی را پشت‌‌سر گذاشت و در زمان بحران به کشور فنلاند کمک کرد و تا سال ۲۰۰۰، ۴ درصد از تولید ناخالص این کشور را به خود اختصاص داد. این شرکت در صنایع مختلفی مثل لاستیک، کابل، الکترونیک و مخابرات فعالیت کرده است و پس از اینکه به صنعت الکترونیک و مخابرات روی آورد، بزرگ و بزرگ‌تر شد و چنان برندی ساخت که سراسر جهان آن را شناختند.

غرور ناشی از همین قدرت و بزرگی باعث شد تا در بازار موبایلی که ۴۹.۴ درصد از سهم آن را در سال ۲۰۰۷ در دست داشت، شکست بخورد. داستان برند نوکیا را می‌توان به عنوان یک درس تدریس کرد. پس بیایید با مرور این تاریخ از آن درس بگیریم.

تولد برند نوکیا در ۱۸۶۵

در سال ۱۸۶۵، [tooltip text=”فردریک ایدستام، (به فنلاندی: Fredrik Idestam) (زاده ۲۸ اکتبر ۱۸۳۸ – درگذشته ۸ آوریل ۱۹۱۶) کارآفرین، بازرگان و مهندس معدن فنلاندی بود، که در سال ۱۸۶۵ شرکت نوکیا را تأسیس نمود. ایدستام نوکیا را در قالب یک کارخانه تولید کاغذ راه‌اندازی کرد.” position=”top” background=”#222222″ color=”#ffffff” font_size=”13″ text_align=”right” max_width=”300″ radius=”5″ shadow=”yes” behavior=”hover”]فردریک ایدستام[/tooltip] (Fredrik Idestam) یک کارخانه کاغذسازی در جنوب فنلاند تاسیس کرد و سه سال بعد شعبه دوم این کارخانه را در نزدیکی شهری به نام «نوکیا» افتتاح کرد. سال ۱۸۷۱، ایدستام با همکاری دوستش لئو میشلین (Leo Mechelin)، شرکتی مشترک به نام Nokia Ab تشکیل داد. سال ۱۸۹۶، ایدستام بازنشسته شد و میشلین سکان Nokia Ab را به دست گرفت.

پس از بازنشستگی ایدستام، میشلین در سال ۱۹۰۲ فعالیت نوکیا را به تولید برق گسترش داد. فردریک با این کار موافق نبود ولی نتوانست موجب توقف این گسترش فعالیت شود. با شروع جنگ جهانی اول، در سال ۱۹۲۲ نوکیا تا مرز ورشکستگی پیش رفت و شرکت Finnish Rubber Works برای جلوگیری از این اتفاق، نوکیا را به تملک خود درآورد. شرکت لاستیک فنلاند علاوه بر نوکیا، Suomen Kaapelitehdas Oy (شرکت کابل فنلاند) را نیز خرید.

تاسیس نوکیا کُرپریشن (Nokia Corporation) در ۱۹۶۷

نقطه عطف برند نوکیا سال ۱۹۶۷ بود. در این سال سه برند Nokia Ab، شرکت لاستیک فنلاند و Kaapelitehdas با هم ادغام شدند و برند نوکیا که امروز می‌شناسیم به وجود آمد. شرکت نوکیای جدید به چهار فعالیت عمده لاستیک، کابل، جنگلداری و الکترونیک مشغول شد و در کنار آن شروع به ساخت دستگاه‌های ارتباطی و ماسک گاز M61 برای نیروهای دفاعی فنلاند کرد. در این دوران برند نوکیا بیشتر تمرکز خود را روی صنعت مخابرات گذاشت؛ چون در آن زمان هنوز کسی در این حوزه فعالیت نمی‌کرد.

این مطلب را هم بخوانید: تاریخچه‌ برند هواوی از دیروز تا امروز

اواخر دهه ۱۹۷۰ بود که اتحاد جماهیر شوروی به بازار بزرگی برای برند نوکیا تبدیل شد و سود بالایی نصیب این شرکت و دولت فنلاند کرد. یکی از شاخه‌های فعالیت نوکیا با شوروی در زمینه فناوری‌های علمی بود. در همین زمان و سال ۱۹۷۷ کاری کایرامو (Kari Kairamo) روی کرسی مدیرعاملی برند نوکیا نشست و این شرکت را متحول کرد.

همکاری نوکیا با شوروی باعث شد تا دولت آمریکا اوایل دهه ۸۰ و پس از پایان جنگ سرد، به نوکیا و فعالیت‌هایش مشکوک شود.

نوکیا بسیاری از قطعات آمریکایی را وارد می‌کرد و از آن‌ها در محصولاتی که برای شوروی می‌ساخت استفاده می‌کرد و به گفته معاون وزارت دفاع وقت ایالات متحده، ریچارد پرل (Richard Perle)، نوکیا به صورت پنهانی با پنتاگون همکاری داشت تا از این طریق پیشرفت‌های تکنولوژی در شوروی را به اطلاع آمریکا برساند. نوکیا به راحتی از دو طرف استفاده می‌کرد؛ چون در طول جنگ سرد کاملا بی‌طرف بود.

در زمان مدیریت کایرامو و سال ۱۹۸۴، نوکیا شرکت سازنده تلویزیون سالورا (Salora) را خرید و یک سال بعد شرکت Luxor AB که لوازم الکترونیکی و رایانه‌ای می‌ساخت را به تملک درآورد. پس از آن و در سال ۱۹۸۷ هم شرکت تلویزیونی فرانسوی Oceanic را زیر پرچم خود گرفت.

روند تصاحب دیگر شرکت‌ها توسط برند نوکیا به اینجا ختم نشد و آن‌ها شرکت موبیرا (Mobira) که تلفن همراه می‌ساخت را خرید تا دوران طلایی این برند نام آشنا آغاز شود. نوکیا با خرید موبیرا اولین تلفن همراه خود با نام Mobira Senator را در سال ۱۹۸۲ ساخت.

با وجود ساخت موبیرا سناتور، شرکت هیچ علاقه‌‌ای به تولید گوشی موبایل نداشت و هیئت مدیره شرکت این دستگاه را شبیه وسایل جیمز می‌دانست که فقط آینده‌نگرانه و زیبا است. پس از تمام این اتفاقات درآمد برند نوکیا به ۲.۷ میلیارد دلار رسید.

در این مقطع از تاریخ برند نوکیا همه‌چیز آنقدرها هم خوب نبود؛ چون کایرامو در ۱۱ دسامبر ۱۹۸۸ خودکشی کرد. دلیل خودکشی این شخص پس از این همه موفقیت هنوز نامعلوم است اما پس از آن سیمو والنتینو (Simo Vuorilehto) بر مسند قدرت نوکیا نشست.

بازسازی نوکیا در اوایل دهه ۱۹۹۰

پس از اینکه والنتینو روی صندلی مدیریت نوکیا نشست بازسازی بزرگی در این شرکت آغاز شد. بسیاری از زیرمجموعه‌ها واگذار شدند؛ لاستیک فنلاند از نوکیا جدا شد و بخش کامپیوتر و نوکیا دیتا (Nokia Data) در سال ۱۹۹۱ به شرکت انگلیسی International Computer Limited فروخته شدند.

به نظر می‌رسید نوکیا از نظر اقتصادی با مشکل روبرو شده است؛ در نتیجه سهام شرکت افت کرد و فروپاشی جماهیر شوروی مانند نمک روی زخم آن‌ها شد؛ چون شوروی بزرگ‌ترین مشتری نوکیا بود.

اتفاقات پیش آمده باعث شد تا والنتینو استعفا دهد و جورما اولیلا (Jorma Ollila) جای او را بگیرد. اولیلا مخالف ایده فروش بخش تلفن همراه بود و آن را به شرکتی مبتنی بر مخابرات تبدیل کرد. این حرکت به شدت مثمر ثمر واقع شد و کمپانی به سرعت رشد کرد. سود عملیاتی منفی نوکیا در سال ۱۹۹۱ به یک میلیارد دلار در ۱۹۹۵ و تقریبا ۵ میلیارد دلار در سال ۱۹۹۹ رسید.

دوران طلایی برند نوکیا اواخر دهه ۱۹۹۰ 

سال ۱۹۹۲ بود که برند نوکیا اولین تلفن تجاری جهان با فناوری GSM را با نام ۱۰۱۱ معرفی کرد. این گوشی توسط نخست وزیر فنلاند، هاری هولکری (Harri Holkeri) برای برقراری اولین تماس GSM مورد استفاده قرار گرفت. پس از این اتفاق نام برند نوکیا در سراسر جهان بر سر زبان‌ها افتاد.

این مطلب را هم بخوانید: تاریخچه برند سامسونگ

اکتبر سال ۱۹۹۸، نوکیا از موتورولا پیشی گرفت و به اولین تولیدکننده گوشی موبایل تبدیل شد و تا ماه دسامبر همین سال ۱۰۰ میلیون دستگاه گوشی موبایل وارد بازار کرده بود. حالا برند نوکیا به برندی محبوب تبدیل شده بود و به دلیل تولید گوشی‌های مد روزی مانند نوکیا ۵۱۱۰ و ۳۲۱۰ که رنگ‌های متنوعی داشتند، در بین جوانان طرفداران زیادی پیدا کرده بود. 

برای مد روز بودن نوکیا در آن زمان همین کافی است که بدانید اولین گوشی فشن دنیا در سال ۱۹۹۲ را تولیدکننده ساعت سوئیسی سواچ (Swatch) از روی نوکیا ۱۰۱ الهام گرفت و ساخت. نوکیا همچنین برند ورتو (Vertu) را جهت ساخت گوشی‌های لوکس راه‌اندازی کرد.

نوکیا سال ۱۹۹۷ مانیتورهای 447Xav و 447K تولید کرد که اولین مانیتورهای دارای بلندگوی استریو و ساب ووفر بودند. سال ۱۹۹۹ بود که این شرکت اولین محصولات وایرلس لن (LAN) خود را معرفی کرد.

ادامه دوران طلایی برند نوکیا در قرن بیست و یک

برند نوکیا به تنهایی در سال ۱۹۹۸ حدود ۲۰ میلیارد درآمد داشت که ۲.۶ میلیارد دلار آن سود بود. این شرکت سال ۲۰۰۰ بیش از ۵۵ هزار نفر نیرو داشت؛ این تعداد نیرو تقریبا دو برابر بیشتر از موتورولا بود.

برند نوکیا تا سال ۱۹۹۹ در بیش از ۱۴۰ کشور دنیا در حال فعالیت بود. جالب است بدانید که برخی از افراد در آن زمان به اشتباه تصور می‌کردند که نوکیا یک برند ژاپنی است. بین سال‌های ۹۶ تا ۲۰۰۱ گردش مالی نوکیا ۵ برابر شد و از ۶.۵ میلیارد یورو به ۳۱ میلیارد یورو رسید.

این مطلب را هم بخوانید: کدام برند موبایل بهترین گوشی‌ها را می‌سازد؟ (۲۰۲۱)

نوکیا اولین شرکتی بود که دوربین را به اجزای گوشی موبایل اضافه کرد. سال ۲۰۰۳ گوشی موبایل نوکیا ۳۶۰۰/۳۶۵۰ اولین تلفن همراهی بود که دوربین داشت و در آمریکای شمالی به فروش رفت. آوریل سال ۲۰۰۵ بود که نوکیا قرارداد همکاری با Carl Zeiss AG، تولیدکننده اپتیک امضا کرد و همان ماه برای اولین گوشی‌های سری N خود را معرفی کرد. این سری از گوشی‌ها برای ۶ سال پرچمدار گوشی‌های نوکیا تا ۶ سال آینده بودند.

نوکیا N95 سپتامبر سال ۲۰۰۶ معرفی شد و به یکی از محبوب‌ترین گوشی‌ها در ایران و دیگر کشورهای جهان تبدیل شد. این گوشی سال ۲۰۰۷ به عنوان بهترین گوشی برای عکاسی در اروپا نام گرفت.

در همین سال سهم بازار برند نوکیا به رغم فوق‌العاده ۴۹.۹ درصد رسید. پس از این تاریخ هیچ شرکت دیگری نتوانست به این رکورد نوکیا برسد. سرانجام روزهای طلایی برند نوکیا به پایان رسید و مسائل داخلی آرام آرام باعث شکست و فروپاشی این غول مخابراتی شد.

فروپاشی برند نوکیا اوایل دهه ۲۰۱۰

برند نوکیا از بزرگ‌ترین کمپانی مخابراتی در سال ۲۰۰۷، به مرز ورشکستگی در ۲۰۱۳ رسید و بدترین روزهای خود را تجربه کرد. سقوط این غول فنلاندی نتیجه مشترکی از عوامل داخلی و خارجی بود. دلایل زیادی برای این اتفاق وجود دارد اما در ادامه به چند مورد از اصلی‌ترین آن‌ها اشاره می‌کنیم:

• مدیران اصلی کمپانی در تصمیم‌گیری‌های اساسی بسیار کند عمل می‌کردند و همین امر باعث شد تا فرصت‌های زیادی از دست برود.
• سال ۲۰۰۶، اولی-پکا کالاسوو (Olli-Pekka Kallasvuo) جایگزین اولیلا به عنوان مدیرعامل شرکت شد. مدیرعامل جدید به جای نوآوری، روی تولید انبوه تمرکز کرد. این تصمیم کاملا اشتباه بود؛ چون نوآوری بود که در سال‌های اولیه باعث پیشرفت نوکیا شد و کنار گذاشتن این رویکرد ضرر زیادی به این برند وارد کرد.
• مدیران برند نوکیا آیفون اپل و گوشی‌های اندرویدی گوگل را به عنوان رقیب قبول نداشتند. آن‌ها تصور می‌کردند هیچ شرکتی نمی‌تواند به سهم آن‌ها در بازار گوشی موبایل نزدیک شود.

برند نوکیا زمانی به اشتباه خود پی‌برد که دیگر دیر شده بود. آن زمان اپل و گوگل بازار را در دست گرفته بودند و سهم بازار نوکیا روزبه‌روز کمتر می‌شد؛ به علاوه سیستم عامل سیمبین (Symbian OS) دیگر منسوخ شده بود و توان رقابت با اندروید و iOS را نداشت.

همکاری برند نوکیا و مایکروسافت در دهه ۲۰۱۰

سال ۲۰۱۰، استفان ایلاپ (Stephen Elop) از مایکروسافت آمد و مدیرعامل برند نوکیا شد؛ سال بعد این شرکت اعلام کرد که یک همکاری استراتژیکی با مایکروسافت داشته و سیستم‌عامل Windows OS را برای گوشی‌های موبایل توسعه داده است. آن‌ها با این تصمیم سعی داشتند برند گوشی موبایل نوکیا را دوباره زنده کنند.

مشکل اصلی گوشی‌های ویندوزی اپلیکشن‌های محدود آن بود. همین امر باعث شد تا فروش نوکیا در سال‌های ۲۰۱۲ و ۲۰۱۳ شدیدا افت کند و این وضعیت به حدی خراب شد که برند نوکیا تا مرز ورشکستگی پیش رفت. مایکروسافت برای جلوگیری از چنین اتفاقی بخش موبایل نوکیا را با پرداخت ۷.۲ میلیارد دلار به تملک خود درآورد.

چند هفته پس از خرید نوکیا توسط مایکروسافت این شرکت گوشی نوکیا X را معرفی کرد که نسخه سفارشی اندروید قدرت‌بخش آن بود. چنین تصمیمی واقعا عجیب به نظر می‌رسید. همه از جمله ساتیا نادلا (Satya Nadella) مدیرعامل مایکروسافت گمان می‌کردند که خرید نوکیا باعث تسریع در رشد ویندوز فون (Windows Phone) می‌شود اما چنین اتفاقی هیچوقت نیفتاد. ویندوز فون شکست خورد و وضعیت بخش موبایل برند نوکیا از گذشته هم بدتر شد.

تولد برند Nokia Networks در سال ۲۰۱۳

برند نوکیا سال ۲۰۰۷ سرمایه‌گذاری مشترکی با شرکت ارتباطات زیمنس (Siemens Communications) انجام داده بود. این شرکت مشترک Nokia Siemens Networks نام گرفته و به یکی از زیرمجموعه‌های نوکیا تبدیل شد.

پس از فروش بخش موبایل نوکیا به مایکروسافت، شرکت مادر روی شبکه داده و تجهیزات مخابراتی تمرکز کرد؛ در ادامه در سال ۲۰۱۳ تمام سهام Nokia Siemens Networks را خرید و نام این شرکت را به Nokia Networks تغییر داد.

شرکت Nokia Networks سال ۲۰۱۶، برند [tooltip text=”آلکاتل-لوسنت (به انگلیسی: Alcatel-Lucent) شرکت چندملیتی ارائه‌دهنده تجهیزات مخابراتی است، که دفتر مرکزی آن در شهر پاریس، فرانسه مستقر است.” position=”top” background=”#222222″ color=”#ffffff” font_size=”13″ text_align=”right” max_width=”300″ radius=”5″ shadow=”yes” behavior=”hover”]آلکاتل-لوسنت[/tooltip] (Alcatel-Lucent)، یک شرکت مخابراتی جهانی فرانسوی-آمریکایی را خرید و آن را در خود ادغام کرد. این کار باعث تحکیم جای پای Nokia Networks در بازار تجهیزات مخابراتی جهان شد.

خرید برند نوکیا توسط HMD Global در سال ۲۰۱۶

در تاریخ ۱۸ می ۲۰۱۶ مایکروسافت بخش موبایل برند نوکیا را به شرکت HMD Global فروخت. این شرکت توسط مدیران قبلی نوکیا در فنلاند تاسیس شده بود. آن‌ها از اشتباهات گذشته درس گرفتند و با گوگل در پروژه اندروید وان (Android One) همکاری کردند.

HMD Global سال ۲۰۱۷ و پس از خرید نوکیا گوشی کلاسیک نوکیا ۳۳۱۰ را با تکنولوژی امروزی روانه بازار کرد که با استقبال خوبی هم روبرو شد. این برند در تاریخ ۱۹ مارس ۲۰۲۰، گوشی جدید نوکیا ۸.۳ 5G را معرفی کرد که اولین گوشی جهان با تکنولوژی 5G بود.

برند نوکیا از تقریبا فروش صفر در سال‌های ۲۰۱۵-۲۰۱۶، به فروش ۱.۵ میلیونی در سال ۲۰۱۷ رسید. در سه ماهه سوم سال ۲۰۱۸ این برند بیش از ۴.۸ میلیون دستگاه فروخت و به نهمین سازنده گوشی موبایل در جهان تبدیل شد. HMD Global برند نوکیا را از خاکسترش دوباره زنده کرد.

برند نوکیا در حال حاضر

در حال حاضر برند نوکیا یکی از پیشتازان فناوری 5G در جهان است و Nokia Networks بزرگ‌ترین برند زیرمجموعه نوکیا محسوب می‌شود. ماه آگوست سال گذشته پکا لوندمارک (Pekka Lundmark) جایگزین راجیف سوری (Rajeev Suri) شد. سوری از سال ۲۰۱۴ تا ۲۰۲۰ مدیرعامل برند نوکیا بود.

برند نوکیا پس از چند بار تا پای ورشکستگی رفتن، دوباره روی پای خود ایستاده اما این بار دیگر از اشتباهات گذشته‌اش درس گرفته و به نظر می‌رسد که دیگر قصد تکرار آن اشتباهات را ندارد.

به نظر شما آیا نقطه‌ای در تاریخ نوکیا بوده که به آن اشاره نکرده باشیم؟ می‌توانید نظرات خود را با ما در مجله اعتبارکالا به اشتراک بگذارید.

سوالات متداول